Chi tiết MỘC THÔNG (木通) Caulis Clematidis
Nguồn gốc: Theo thống kê có hơn 10 loại cây khác nhau thuộc các họ thực vật khác nhau, chủ yếu thuộc 2 họ: Mộc thông (Aristolochiaceae), Mao lương (Ranulculaceae). VD cây Tiểu Mộc Thông (Clematis armandii Franch.), hoặc cây Tú cầu đằng (Clematis montana Buch. – Ham. ex DC), họ Mao lương (Ranunculaceae). Mã đâu linh- Aristolochia manshuriensis Kom. Họ Mộc thông (Aristolochiaceae).
Mô tả:
Dược liệu hình trụ tròn dài, hơi cong, dài 50 – 100 cm, đường kính 2 – 3,5 cm. Mặt ngoài màu nâu hơi vàng, có rãnh nứt dọc và góc nông. Mấu thường phình to, có vết sẹo của lá và cành, vỏ còn sót lại dễ bóc, rách. Chất cứng, không dễ bẻ gẫy. Phiến thái dày 2 – 4 mm, mép không đều, vỏ còn sót lại màu nâu hơi vàng, gỗ màu nâu hơi vàng hoặc màu vàng nhạt, có vân xuyên tâm màu trắng hơi vàng và có khe nứt, có nhiều lỗ mạch rải rác. Tuỷ tương đối nhỏ, màu hơi trắng hoặc nâu hơi vàng, đôi khi có khoang rỗng. Không mùi, vị nhạt.
Phân bố: Mộc thông là một vị thuốc vừa nhập của Trung Quốc, vừa khai thác trong nước, gặp ở các tỉnh phía Bắc: Lào Cai, Hoà Bình, Ninh Bình.
Thu hái: Thu hoạch vào mùa xuân, thu. Lấy dược liệu, cạo bỏ vỏ thô ngoài, phơi khô hoặc thái phiến mỏng lúc tươi, phơi khô.
Bộ phận dùng: Thân cây bóc vỏ phơi khô.
Công năng: Thanh nhiệt, lợi tiểu, thông kinh, tăng sữa.
Công dụng: Làm thuốc lợi tiểu, chữa tiểu tiện đau buốt, tiểu tiện ra huyết, phù thũng, đái dắt, đái ít nước tiểu, đái són đau, khớp tê đau, kinh nguyệt bế tắc (vô kinh), ít sữa.
Cách dùng, liều lượng: Ngày 4-6g dưới dạng thuốc sắc; dùng riêng hay phối hợp với các vị thuốc khác.
Bào chế:Thân mộc thông chưa thái lát, ngâm qua, ủ thật mềm, thái phiến mỏng, phơi khô.
Bài thuốc:
1. Chữa đái khó, đái buốt, đái dắt: Mộc thông 20g, Phục linh 8g, Trạch tả 12g, Đăng tâm 8g, hạt Mã đề 8g, Trư linh 8g. Sắc uống trong ngày.
2. Chữa viêm gan vàng da, viêm thận cấp, đái đỏ đục, đái ra máu: Mộc thông 16g, Sinh địa, Huyền sâm, Ngưu tất, mỗi vị 12g; Dành dành, Hoàng đằng (hoặc Núc nác) mỗi vị 8g. Sắc uống trong ngày.
3. Chữa phụ nữ đẻ ít sữa: Mộc thông 20g, Gạo nếp 100g, Xuyên sơn giáp 30g (sao với cát cho phồng), móng chân lợn 50g (sao với cát), hoa chuối 100g. Sắc với 600ml nước còn 300 ml, chia làm 2 lần uống trong ngày vào lúc đói.
4. Chữa đau vùng tâm vị, ăn nuốt khó xuôi, hay bị nghẹn và đau tức vùng gan, đại tiện không thông, ợ hơi hoặc nôn ọe, miệng thở hôi, lưỡi cáu vàng: Mộc thông, Bách bộ, hạt Muống sao, mỗi vị 16g; Chỉ xác, Nga truật, Mạch môn, Ngưu tất, mỗi vị 10g. Sắc uống
Theo thuocdongduoc.vn